زمانی كوردی، بە گوێرەی تازەترین توێژینەوەی زانستی، یەكێكە لە زمانە هەرە دێرینەكانی جیهان. ڕیشەی هەموو زمانانی هیندۆ ئەوروپی دەگەڕێتەوە سەر ڕەگی زمانی كوردی. هێندەی كە زانایانی زمان و زمانناسان تا ئێستا پێی گەیشتوون، زمانی كوردی سێ قۆناغی مێژوویی بڕیوە.
یەكەم زمانی ئاڤێستایە، ئەو زمانەی زەردەشت پێغەمبەر پێی دواوە و كتێبی پیرۆزی ئاڤێستا (ئاوێستا)ی پێ نووسیوە. زانایان ئەم زمانە بە هاوتای زمانی سانسكریتی (دێرین زمانی هیندستان) دەزانن و بەوی بەراورد دەكەن، پێیان وایە ڕیشەی هەردوو دێرین زمانی سانسكریتی و ئاڤێستا دەگەڕێتەوە سەر زمانێكی هەرە دێرینی ئاری كە لە چیاكانی زاگرۆسەوە سەرچاوەی گرتووە.
دووەم زمانی پەهلەوییە، ئەمەش بە گوتەی زانایان دووەمین قۆناغی زمانی كوردییە، كە لە سەردەمی ئیمپراتۆریەتی ساساندا قسەی پێ كراوە. ئەم زمانە تا ئێستا شێوەیەكی بە زیندوویی ماوەتەوە و پێی دەگوترێت گۆران. زمانی وێژە و دەقەكانی ئایینی یارسانە، زمانی وێژەی كوردیش بووە بە درێژایی چەندین سەدە.
سێیەم كوردییەكەی ئێستایە. ئەمە دوایین قۆناغی زمانی كوردییە، بەدەم گەیشتنی فتووحاتی ئیسلامەوە ئەم قۆناغە وردە وردە بەرەو خەمڵین چوو. واتە كوردییەكەی ئێستا سەرەتاكەی بۆ سەدەی حەوتەمی زایین دەگەڕێتەوە.
زمانی كوردی لەم كاتەدا دابەش دەبێتە سەر چوار شێوەزاری سەرەكی. هەر شێوازەش چەندین بنزاری لێ دەبێتەوە، بەم شێوەی دادێت:
شێوەزاری كوردی (كرمانجی)ی باكوور: ئەم شێوەزارە فراوانتری شێوەزاری كوردییە. بەشی هەرە زۆری كوردی باكوور، كوردی ڕۆژاوا، بەشێكی كوردی باشوور و ڕۆژهەڵاتی كوردستان و خۆراسان، كوردی ئەرمەنستان و ئازەربایجان و كازاخستان، بەم شێوەزارە قسە دەكەن. شێوەزاری كوردیی باكوور ئەم بنزارانەی هەیە (هەكاری، بادینی، شەمزینی، بۆتانی، ڕۆژاوایی، بایەزیدی).
شێوەزاری كوردی (كرمانجی)ی ناوەند: بەشی هەرە زۆری كوردی باشوور و ڕۆژهەڵاتی كوردستان بەم شێوەزارە قسە دەكەن. لە باشووری ورمێوە تا باكووری كرماشان، لە سیدەكانەوە تا باكووری خانەقین، كورد بەم شێوەزارە قسە دەكەن. شێوەزاری كوردیی ناوەند ئەم بنزارانەی هەیە (موكری، ئەردەڵانی، سۆرانی، سلێمانی، گەرمیانی).
شێوەزاری كوردی (كرمانجی)ی باشوور: بەشێكی یەكجار زۆری كوردی ڕۆژهەڵات و بەشێكی كوردی باشوور بەم شێوەزارە قسە دەكەن، لە كرماشانەوە تا كەنداو، لە خانەقینەوە تا عەلی غەرەبی، كورد بەم شێوەزارە قسە دەكەن. كوردیی باشوور ئەم بنزارانەی هەیە (فەیلی، كەڵهوڕی، لەكی، مامسانی، لوڕیی باكوور، لوڕیی باشوور، بەختیاری، گوهكیلۆ).
شێوەزاری گۆران: ئەمە دێرینترین شێوەزاری كوردییە، زمانی یەكگرتووی ئەدەبیاتی كورد بووە لە سەدەكانی ناوەڕاستدا. ڕیشەی گۆران دەچێتە سەر كوردیی فەهلەوی. ئەم شێوەزارە بە شێوەیەكی پەرت و بڵاو لە جوگرافیایەكی فراوانی كوردستاندا قسەی پێ دەكرێت. كوردیی گۆران ئەم بنزارانەی هەیە (هەورامی، گۆران، باجەڵان، زازا "دملی"، شەبەك).
وەڵام بدەوه