ژناڤچوونا ھەرێما کوردستانێ دسیاسەتا ئەمریکا دایە؟

ژناڤچوونا ھەرێما کوردستانێ دسیاسەتا ئەمریکا دایە؟ 

ستراتیژیەتا سیاسەتا ئەمریکا چوجاران دگەل ھندێ نینە وڵاتەکێ یان ھەرێمەکێ ھەڵوەشینیت بەڵکو بتنێ  سیستەمێ وڵات و ھەرێمان دگەڵ بەرژەوەندیێن خوە رێکدئێخیت. زێدەتر ژ چڵ ساڵانە ئەمریکا  ئیرانێ ب دوژمنا خو دزانیت وەکو وڵات نە بەڵکو ڕژێما ئیرانێ ب دژی بەرژەوەندیێن خوە دزانیت، لێ تا نھا ژی ئەمریکا بریار نەدایە رژێما ئیرانێ بگوھریت بەڵکو ھەمی فشارێن ئابوری ھند جاران یێن سەربازی دکەت ژبۆ وێ یەکێ رژێما ئیرانێ ڕەفتارێن خۆ بگوھریت  لێ ھەردەما ئەمریکا ئێدی زانی چ جارەسەر نینن بەرژەوەندیێن وێ تمامی کەڤنە مەترسیێ ئێدی دێ بریارا گوھرینا رژێما ئیرانێ دەت ب ھەر ئاوایەکێ بیت. 

پشتی داویھاتنا شەرێ سار دناڤبەرا ئەمریکا و ئێکەتیا سوفیەتا جاران، دوو جەمسەریا جیھانێ داوی ھات ئێدی سیستەمەکێ نوی ل ھەمی جیھانێ دروست بوو ب سەرکردایەتیا ئەمریکا. ل سالا 1991 دەما سەدام حسێن کوێت داگیرکری ئەمریکا گورزێن مەزن ل سوپایێ عیراقێ وەشاندن بتمامی ئیفلیجکر، دەسھەلاتا  سەدامی ژی  ل عێراق گەلەک لاوازکر کو چەندین پارێزگەھ ل بن دەستی ئینانەدەرێ، لێ بریارا ژناڤبرنا رژێما وی نەدا بتنێ ھێرشێن سەربازی و ئابووری بۆ ھندێ بوون سەدام رەفتارێن خۆ بگوھریت ل گورەی بەرژەوەندیێن ئەمریکا سیاسەتێ بکە لێ پشتی ھێرشا یازدەی سیبتەمبەرا ساڵا 2001   بۆ سەر ئەمریکا کو ھێرشەکا شوکھێنەربوو  ئێدی ئەمریکا بریاردا ھەر وڵاتەکێ پشتەڤانیا ڕێکخراوا قاعیدەبکەت ژناڤبەت  کو ئەفغانستان و عێراق  دوو وڵاتێن دیارێن پشتەڤانێن قاعیدە بوون د لیستا ئەمریکا دا، ماوەکی کێم ھەردوو رژێمێن بەعس و تالیبان ژناڤبرن ل سەر دەسھەلاتێ نەھێلان. 

ئەمریکا پشتی ھێرشا یازدەی سیبتەمبەرێ بریار ب دیموکراسیکرنا جیھانێ دایە، بتایبەتی دیموکراسیکرنا  وڵاتێن ڕۆژھەلاتا ناڤین، بودجەیەکی مەزن تەرخانکریە بۆ ڤێ یەکێ،  بھیچ رەنگەکێ دەست بەرداری بەھایێن خۆ نابیت،ھەرچەندە  زۆر جاران ئەمریکا دسیاسەتا خودا دژییەک(پارادۆکسێک) پراکتیزەکریە کۆ پشتەڤنیا وڵاتێن سیستەمێ پاشایەتی و دیکتاتۆری کریە مینا وڵاتێ سعودیا و چەندین وڵاتێن دن یێن دەڤەرێ ژبەر بەرژەوەندیێن خۆ لێ ئارمانجا سەرەکییا ئەمریکا پشتەڤانیکرنا وڵاتێن سیستەمێ دیموکراسی یە کو ھەرێما کوردستانێ ئێکش وانایە ھەردەم بۆ ئەمریکا گرنگیەکا تایبەت ھەیە پشتەڤانیا تمام لێ کریە ل بیست ساڵێن بووری، ژبەرکو جیبولوتیکا ھەرێما کوردستانێ ھەڤسەنگیێ رادگریت لدەڤەرێ بتمامی کەفتیە سەر خەتا بەرژەوەندیێن ئەمریکا.

ھەرێما کوردستانێ نمونەکا جوان ھەیە ل ھەمی دەڤەرێ د پرەنسیبێ سەرەکی یێ دیموکراسیێ، کو کارکرن ب فرەیێ یە، کو فرەیا نەتەوەیی و ئولی و حیزبی و کلتوری لھەرێمی دھێتە پراکتیزەکرن بتمامی باوەری پێھەیە لێ ھێشتا کێماسی ھەنە کو نەدبوو ب ھیچ رەنگەکێ پارتێن دەسھەلات رێکێ بدەن ھەلبژارتن ماوێ خودا نەھێنە کرن، کو ھەرێما کوردستانێ ب باشی و خرابیێن خۆڤە لسەر ھەردوو پارتێن دەسھەلات پارتی  و یەنەکێ حسابە. کو ماوێ چەند سالێن بوری دا بتایەبتی دوو  ساڵێن بووری چەندین پێشێلکاری ھەردوو پارتان کرن دژی سیستەمێ دیموکراسیێ کو ئارمانجا سەرەکی یا ئەمریکایە ل دەڤەرێ، کو یەنەکێ ل ھەشتی تەمموزێ پێشێلکرنا بنەمایێن دیموکراسیێ دەسپێکر ھەڤسەرۆکێ خۆیێ شەرعی کوب دەنگدانێ ھاتبوو ھەڵبژاردن ب بریارەکا شەخسی دەرئێخست بئامرازێ ھئزێ و خۆسەپاندنێ، ھەڤدەم یەنەکە نەراوستیان تا روویێ ھەرێما کوردستانێ نەشرین بکەن بۆ جیھانا ژ دەرڤە دەما کێشەیێن ناڤخۆ ب تیرۆرێ چارەسەرکرین مینا تیرۆرکرنا موراد کانی کوردەیی لناڤەندا باژێرێ ھەڤدەم تیرۆرکرنا ھاوکار جاڤ لناڤەندا پایتەختێ ھەرێمێ کارڤەدانەکا خراب ھەبوو ل سەر ناڤودەنگیا ھەرێمێ بۆ جیھانا ژدەرڤە کو یەنەکێ ئەڤ ئارمانجە پێ ھەبوو ب پیلانا وڵاتێن ھەرێماتیک. 

ھەرچەند حیزبا پارتی کو دەسھەلاتدارا ئێکێ یە ئەڤ تاوانە پەردەپۆشنەکر  تەکەز ل سەر گرتنا تاوانباران ب ئاشکراکر لێ ڤیابایە بجدیتر بایە دھەمی مژارێن دن دا، پارتی دگەل ھندێ بوو ھەلبژارتن بھێنەکرن لێ ڤیابایە ئەولەویەت ھەلبژاردن بون بریارەکا مەراسونی پێھاتبوودان، ھەڤدەم وڵاتێن دەڤەرێ ئینا بونە سەرخەت بتایبەتی ئەمریکا بۆ گرتنا تاوانباران بێگوھدان  ژ تێکچوونا پەیوەندیێن ھەردوو پارتێن دەسھەلات، شاشیا ھەرە مەزنا پارتی کری ل چار ساڵێن بووری  ھیڤیا رێکەفتننا پارتێن ھەرێمی مای ژبوو نڤیسانا دەستووری بەڵکو ڤیابایە زۆرینەیا خۆ بکارئینابایە ژبو نڤیسانا دەستووری کو چەند سالە ھەرێم باجا نەبوونا دەستووری ددەت دزۆر بریاران دا دقەیرانا نەبوونا دەستووری دایە.

ل دوور بابەتێ بریارا دادگەھا پاریس، ھەرێما کوردستانێ چوجاران کێشە نەبویە کو عیراق چاڤدێر بیت کو عیراقێ ماف ھەیە چاڤدێریا  ھەر تشتێ ھەرێمێ بکەت ب تایبەت ل بابەتێ ھەناردکرنا پەترولا ھەرێمێ کو(پێترولێ) و سەرچاوێن وزێ رەھەندێکێ نیڤدەولەتی ھەیە و یەکە بریاربدەستە ل ھاوکێشەیێن ناڤدەولەتی و  ھەرێم بەشەکە ژ عیراقێ. ھەڤدەم ھەرێمێ ھەردەم داخازا یاسایا پێترۆل و غازێ کریە، لێ ھەرێم دەستبەرداری مافێن خۆەژی نابیت کو چەند ساڵە عیراق ب چەند بریارێن  شەخسی مافێن ھەرێمی پێشێل دکەت و بودجا ھەرێمێ قوتدکەت. لەوما یا راست و یاسایی ئەوە ھەناردا پێترولا ھەرێمێ ل ژێر چاڤدێریا تماما عیراقێ بیت و بەرامبەردا عیراق ژی بتمامی ھەمی مافێن ھەرێمێ دابین بکەت بگەھنە رێکەفتنەکا کونکرێتی. کو ھەرێم دڤێت کار لسەر ڤێ یەکێ بکەت نە بەرسڤدانا عاتفی یا لسەر فەیسبوک و تورێن کۆمەلایەتی کو نە چارەسەریێ ناکەت بەڵکو دێ کێشەیان مەزنترکەت.

ل دوایێ ھەرێما کوردستانێ چوجاران ناھێتە ھەڵوەشاندن و ژناڤبرن، فشارێن وڵاتێن زلھێز بتایبەتی ئەمریکا بۆ ھندێ یە زێدەتر پێگەھێ ھەرێما کوردستانێ بھێزبکەت، لێ ھەردەم چاڤەرێکریە گەر ل سەر ھەمان سیاسەت بەردەوام بن  ئەمریکا پارتەکا دەسھەلاتدار یان ھەردوو پارتێن دەسھەلاتدار لاواز بکەت پشتەڤانیێ لێ نەکەت  پشتەڤانیا پارتەکا دی بکەت، یا گرنگ بۆ ئەمریکا ووڵاتێن زلھێز کو بەرژەوەندی ھەنە لدەڤەرێ  مانا ھەرێما کوردستانێ یە بھێزی نە پارتێن سیاسی یە. گرنگ نینە کیش پارت بیت یا گرنگ ئەو پارتە ل سەر خەتێ وان بەھا و بەرژەوەندیان وان بپارێزیت، کو نھا یەنەکە بتمامی ژ دەرڤەی خەتا بەرژەوەندیێن ئەمریکایە و پارتی ژی ڤێت زێدەتر  گرنگیێ بوان بەھا بدەت بەری مینا یەنەکێ لێ بھێت دچاڤێ  جیھانێ دا.

‏#HogirNerwayi